मित्रांनो!, जेपी दत्ता यांनी १९७६ मध्ये “सरहद” या चित्रपटाद्वारे दिग्दर्शकीय कारकीर्दीची सुरूवात केली होती. या चित्रपटात विनोद खन्ना, मिथुन चक्रवर्ती, बिंदिया गोस्वामी हे कलाकार काम करत होते. याशिवाय नसीरुद्दीन शाह आणि ओम पुरी हे कलाकारही या चित्रपटात दिसणार होते. परंतु आर्थिक अडचणींमुळे हा चित्रपट पूर्ण झालाच नाही. त्याच चित्रपटाच्या सेटवर जे.पी. त्यांची पत्नी बिंदिया गोस्वामी प्रथमच भेटली.
बरं, जेंव्हा जेपी दत्ताला हा चित्रपट पूर्ण करण्यासाठी पैसे मिळाले तेंव्हा विनोद खन्ना अभिनय सोडून ओशोच्या आश्रयाला गेले होते. म्हणून ‘सरहद’ फिल्म कधीच पूर्ण होऊ शकली नाही. जेपी नी पुढे आयुष्यात बरेच चित्रपट केले, परंतु पहिला चित्रपट पूर्ण करू न शकल्याचे शल्य मनांत होतेच.
जेपी दत्ता नी शेवटी १९९६-९७ मध्ये या चित्रपटाची योजना बनविली. त्याचे नाव होते ‘बॉर्डर’, ज्याचा हिंदी भाषेत अर्थ ‘सरहद’ होता. पण त्याची कथा वेगळी होती. सत्य घटनांनी प्रेरित या फिल्ममुळे जे.पी. दत्ताला कारकीर्दीची नवी उंची, भरपूर पैसा आणि तीन राष्ट्रीय पुरस्कार प्राप्त झाले.
खरेतर एअरफोर्स मध्ये असलेल्या आपल्या भावाच्या स्मरणार्थ जेपी दत्ताने ‘बॉर्डर’ फिल्म बनविली होती. जीची कल्पना जे.पी. दत्ताने १९७१ मध्येच केला होता. या चित्रपटाची कल्पना त्यांना त्याचा भाऊ दीपककडून मिळाली. १९७१ च्या युद्धात दीपक हा भारतीय हवाई दलाचा भाग होता. त्याने स्वत:च्या डोळ्यांनी लोंगेवालाची लढाई पाहिली होती. जेव्हा तो युद्धापासून घरी परत आला तेव्हा संपूर्ण कथा जे.पी. यांना सांगितले जेपी ही संपूर्ण कथा त्याच्या नोटबुकमध्ये लिहून घेतली.
१९८७ मध्ये जे.पी. चा भाऊ दीपक मिग -21 क्रॅशमध्ये मरण पावला. त्याचा जेपी वर खोलवर परिणाम झाला जेव्हा तो कॉलेजच्या अंतिम वर्षाला पोहोचला, तेव्हा त्याने ही संपूर्ण कहाणी पटकथेच्या शैलीत लिहिली. कारण तो आता नक्कीच चित्रपट दिग्दर्शक होणार याचा त्यांना विश्वास आला होता. अखेर १९९७ मध्ये त्याला ती संधी मिळाली.
‘बॉर्डर’ मधील विंग कमांडर अँडी बाजवाची व्यक्तिरेखा दीपक पासून प्रेरित होती. हे पात्र जॅकी श्रॉफने साकारले होते. वास्तविक, जे.पी. ला या भूमिकेत प्रथम संजय दत्तला कास्ट करायचे होते. पण तुरूंगात गेल्यामुळे जे.पी. संपूर्ण योजना बदलावी लागली.
जेपी दत्ताला ‘बॉर्डर’ फिल्म भव्यदिव्य बनवायची होती. आणि ती सुद्धा पूर्ण वास्तव सत्यतेसह. त्यामुळे चित्रपटाच्या गरजा लक्षात घेऊन त्यांनी तत्कालीन पंतप्रधान नरसिंह राव यांच्याकडे संपर्क साधला. त्यांच्याशी संभाषणानंतर जे.पी. दत्तांनी पंतप्रधानांना स्क्रिप्टही दाखवली. कथा ऐकल्यानंतर पी एम नरसिंहराव म्हणाले की, “हा चित्रपट बनलाच पाहिजे. जे.पी. तुम्हाला भारतीय सैन्याचे पूर्ण सहकार्य मिळेल.” आणि त्यामुळेच ‘बॉर्डर’ चित्रपटामध्ये आपण पहात असलेले सर्व सैनिक आणि शस्त्रे अक्षरशः खरे आहेत.
‘बॉर्डर’ च्या सेटवर कोणत्याही ज्युनियर आर्टिस्टला भारतीय सैन्याच्या सैनिकांच्या भूमिकेत ठेवले नव्हते. ते सर्व चक्क खरे सैनिक होते. १९७१ च्या युद्धामध्ये रणगाडे ते मशीनगन्सपर्यंत वापरल्या गेलेल्या बंदुका व हत्यारे देखील अस्सल होते. हे सर्व जेपी दत्ता यांना भारतीय सैन्याने पुरविले होते. पंतप्रधान राव आणि भारतीय लष्कर यांच्या या बहुमूल्य सहकार्यामुळेच या देशभक्तीपर चित्रपटाला अस्सल रूप देण्यात मोलाची मदत झाली.
रिलीज झाल्यानंतर ‘बॉर्डर’ १९९७ चा सर्वाधिक कमाई करणारा चित्रपट ठरला. यामुळे जे.पी. दत्ताने स्वतःवरील फ्लॉपचा शिक्का पुसला. पैशांशिवाय या चित्रपटाला बरेच पुरस्कारही मिळाले. ‘बॉर्डर’ ने चार फिल्मफेअर आणि तीन राष्ट्रीय पुरस्कार जिंकून दबदबा निर्माण केला. पण चित्रपटाच्या रिलीजच्या काही दिवसानंतर जे.पी. दत्ताला जीवे मारण्याच्या धमक्याही मिळाल्या. जेपी तातडीने पोलिस आयुक्तांना बोलावले.
आयुक्त म्हणाले की ही गंभीर बाब आहे. त्यांनी जे.पी. दत्ताच्या सुरक्षेसाठी पोलिस पाठवले होते, जे त्याच्याबरोबर 24 तास राहिले. धोका पाहून जे.पी. दत्ताला आपल्या कुटुंबासमवेत प्रवास करण्यास परवानगी नव्हती. ते त्यांच्या दोन अंगरक्षकांसह राहत आणि प्रवास करीत असत. जेपी असं म्हणतात की त्याच्यासाठी हा खूप कठीण काळ होता.
चित्रपटसृष्टीमुळे तो आपल्या कुटूंबापासून दूर गेला. परंतु काळाबरोबर गोष्टी सुरळीत झाल्या. कौटुंबिक पुनर्मिलन झाले. जेपी दत्ता चित्रपट बनवत राहिले. पुढे त्यांनी ‘एलओसी कारगिल’, रेफ्युजी’ आणि ‘उमराव जान’ सारखे चित्रपट केले. त्यांचा शेवटचा चित्रपट सन २०१८ चा ‘पलटण’ होता. पण जे.पी. दत्ता अजूनही ओळखले जातात ते ‘बॉर्डर’ साठीच…
